Η εξωτερική πολιτική αποτελεί τη συνέχιση του πολέμου με άλλα μέσα.
Η εξωτερική πολιτική είναι κατ’ εξοχήν επιθετική, ακόμη και στι περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες χρησιμοποιεί απομονωτικές τακτικές.
Ο βασικός εκφραστής της εξωτερικής πολιτικής μπορεί να είναι κατά περίπτωση η κεφαλή του κράτους, ο υπουργός Εξωτερικών ή ο υπουργός Εθνικής Άμυνας.
Τα μεγάλα και σοβαρά κράτη (του Βατικανού συμπεριλαμβανομένου) ουδέποτε αλλάζουν τους πάγιους αντικειμενικούς σκοπούς της εξωτερικής τους πολιτικής. Για το λόγο αυτό, πολλές φορές παρατηρείται το φαινόμενο κατά το οποίο η αλλαγή κυβέρνησης ή καθεστώτος δεν συνεπάγεται απαραίτητα την απομάκρυνση από τη θέση του υπεύθυνου άσκησης της εξωτερικής πολιτικής του προσώπου εκείνου που έφερε τη σχετική ευθύνη κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κυβέρνησης- καθεστώτος. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Ταλεϋράνδου, αδιαμφισβήτητου υπουργού εξωτερικών της Γαλλίας επί βασιλέως Λουδοβίκου 16ου, Γαλλικής Επανάστασης, Πρώτης Αυτοκρατορίας και Παλινόρθωσης.
Η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής εκφράζεται με σειρά καθημερινών οικονομικών, διπλωματικών, στρατιωτικών χειρισμών οι οποίοι μπορεί να είναι εν μέρει αντικρουόμενοι ή και συμπληρωματικοί.
Σταθερή συμμαχία δεν υπάρχει.Σταθερή φιλία ή εχθρότητα δεν υπάρχει.
Μετά το 1750 διαμορφώνεται μια κατάσταση μείζονος επεκτατικού ανταγωνισμού μεταξύ των δύο κραταιότερων ευρωπαϊκών κρατών, της Γαλλίας και της Αγγλίας.
Μετά την απώλεια τους Καναδά, οι Γάλλοι δεν αισθάνονται κανένα δισταγμό να ενισχύσουν, αν όχι και να υποδαυλίσουν την Αμερικανική Επανάσταση. Σκοπός είναι η δημιουργία ενός ανεξάρτητου, έστω και αγγλόφωνου κράτους στο Δυτικό ημισφαίριο και η ανακοπή της αποικιακής προέλασης των Άγγλων προς τη Δύση. Οι Γάλλοι δεν διστάζουν να θεοποιήσουν την Ελευθερία, με σκοπό τη διάσπαση της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας. Θα πολεμήσουν στο πλευρό των επαναστατών και θα καλλιεργήσουν τις ιδέες εκείνες που θα γεννήσουν αναπόφευκτα τη Γαλλική Επανάσταση.
Η Γαλλική Επανάσταση θα τιμωρήσει σκληρά τη γενεά των Γάλλων βασιλέων για τη σειρά των προγενέστερων μιαρών εγκλημάτων τους και θα χωρίσει για πάντα τον κόσμο στα δύο. Από τη μια μεριά θα βρίσκονται πλέον τα κράτη που διατηρούν κάποια μορφή βασιλικής εξουσίας και από την άλλη μεριά θα είναι τα κράτη που αρνούνται οποιαδήποτε έννοια βασιλικής εξουσίας. Η παρουσία ή όχι βασιλιά σε ένα κράτος κατέστη ασφαλής δείκτης της μείζονος επιρροής υπό την οποία βρίσκεται η άρχουσα-κρατούσα τάξη κάθε ξεχωριστού κράτους. Κράτος με βασιλιά σημαίνει ισχυρή αγγλοστρεφή άρχουσα τάξη. Κράτος χωρίς βασιλιά σημαίνει ισχυρή γαλλοστρεφή- αμερικανοστρεφή άρχουσα τάξη.
Ολόκληρη η παγκόσμια ιστορία κινείται από κει και πέρα όπως το εκκρεμές μεταξύ απόλητης επιβολής της μιας ή της άλλης πολιτικής σχολής, οι οποίες κατά βάθος είναι αδερφές και σε ελάχιστα μόνο διαφέρουν, αφού και οι δύο αναγνωρίζουν τα προνόμια κάποιας συγκεκριμένης κάθε φορά κοινωνικής τάξης έναντι του λοιπού πληθυσμού. Πόλεμοι, επαναστάσεις, γενοκτονίες και εκθρονίσεις αποτελούν ένα μεγάλο παζλ του αέναου αυτού παιχνιδιού ανάμεσα στους δυο βασικούς βραχίονες του πολιτικού συστήματος εξουσίας.
Η περίπτωση της Σοβιετικής Ένωσης αποτελεί μια παραλλαγή του γαλλικού μοντέλου, στο οποίο η απομάκρυνση του βασιλιά και η αποκαθήλωση της κρατικής θρησκείας συνοδεύτηκε από επιβολή καθεστώτος απολυταρχικής κοινοκτημοσύνης και μιλιταριστικής επιβολής. Παρόμοιο μοντέλο με της Σοβιετικής Ένωσης αναπτύχθηκε και διατηρείται ακόμη εν ζωή στην Κίνα. Παραλλαγή του αγγλικού μοντέλου με ισχυρή δόση μιλιταρισμού αποτέλεσε ο φασισμός του Μουσολίνι και του Φράνκο.
Του ανωτέρω βασικού θεωρήματος εκπορεύονται και ερμηνεύονται τα παρακάτω στοιχεία. Η Γερμανία- Αυστροουγγαρία- Πρωσία, ή όπως αλλοιώς θα μπορούσε να ονομαστεί η μονοκέφαλη, δικέφαλη ή ακόμα και τρικέφαλη κατά καιρούς ανωτέρω πολιτική οντότητα, ανήκε μέχρι και το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου στη βρεττανική σφαίρα επιρροής, δεδομένου του βασιλευόμενου πολιτεύματός της. Εξάλλου οι Κάιζερ διατηρούν σχέσεις συγγενείας εξ αίματος με τον Αγγλικό Βασιλικό Οίκο, όπως επίσης και με τον Οίκο των Ρομανώφ. Για λόγους αυτούς, η Βρεττανία ενθάρρυνε την ένωση των γερμανικών κρατιδίων υπό τη σημαία του Κάιζερ, με απώτερο σκοπό να σχηματίσει ισχυρό ανάχωμα στην ούτως ή άλλως επεκτατική γαλλική εξωτερική πολιτική. Η αντίθεση μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας- Αυστροουγγαρίας συνετάραξε την ιστορία του 19ου αιώνα, γέμισε με νεκρούς τα ευρωπαϊκά πεδία των μαχών και επέτρεψε εν τω μεταξύ την απρόσκοπτη επέκταση της βρεττανικής αποικιοκρατικής Αυτοκρατορίας.
Η αρχικά ενθαρρυνθείσα από τη Μεγάλη Βρεττανία δημιουργία του γερμανικού άξονα οδήγησε στην έστω και τεχνική δημιουργία ενός μείζονος ιμπεριαλιστικού μηχανισμού, ο οποίος ήταν μοιραίο να αναζητήσει εν ευθέτω χρόνω, ζωτικό χώρο προς την περιοχή της Μεσογείου και της Ρωσίας.
Η Ρωσία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία αποτελούν επίσης βασιλευόμενα κράτη-υπερδυνάμεις, στις οποίες ωστόσο δεν έχει αναγνωριστεί το δικαίωμα δημοκρατικής αντιπροσώπευσης της αστικής τάξης στην άσκηση και νομή της εξουσίας. Πρόκειται για δυο κράτη των οποίων η εξουσία δεν ανήκει ούτε στο γαλλικό ούτε στο αγγλικό μοντέλο διοίκησης και γι αυτό σύντομα θα διαλυθούν στα εξ ων συνετέθησαν ή θα αλλάξουν ριζικά το πολίτευμά τους.
Μόνιμη επιθυμία της Ρωσίας αποτελεί η έξοδος στη Μεσόγειο και η απελευθέρωσή της από την ασφυκτική γειτονία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με τη δύναμη της στρατιωτικής της υπεροχής κατορθώνει τη σταδιακή απόκτηση εδαφών από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, την αυτονόμηση μεθοριακών περιοχών, την σλαβοποίηση των βουλγαρικών- μογγολικών πληθυσμών των βαλκανίων, την αδελφική προσέγγιση με τους σέρβους και την αναγνώρισή της ως εν δυνάμει απελευθερώτρια δύναμη από το γηγενή ελληνικό πληθυσμό.
Ωστόσο πιθανή διάσπαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προσκρούει στην αταλάντευτη βούληση της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας, η οποία δε επιθυμεί διάσπαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προς όφελος της Ρωσίας και παρεμβαίνει αποφασιστικά και πάντοτε καθοριστικά έτσι ώστε να αποτρέψει κάθε σχετικό κίνδυνο, είτε με διπλωματικές ενέργειες είτε με τα όπλα.
Η δημιουργία του πρώτου ελληνικού κράτους οφείλεται σε πραγματικό θαύμα. Η ιστορία ισορρόπησε ακροβατώντας μεταξύ παραλογισμού και ανοησίας, συμμαχώντας με την αναμφισβήτητη ηρωική διάθεση του σκλαβωμένου ελληνικού πληθυσμού.
Η ελληνική επανάσταση οργανώνεται και σχεδιάζεται από οργανώσεις με σκοπό την πρόκληση καταστροφικής εθνικής ήττας και σαρωτικού διωγμού του ελληνικού πληθυσμού από τους δικαίως εξαγριωμένους Οθωμανούς. Η μέγιστη απόδειξη είναι ότι οι εμπνευστές και μεγαλύτερες κεφαλές της Φιλικής Εταιρείας χάνονται από το προσκήνιο αμέσως μετά την έναρξη της ελληνικής επανάστασης, λες και τους έφαγε το μαύρο σκοτάδι, ή μάλλον λες και φοβήθηκαν από την επιτυχία του (όντως ανέφικτου) στόχου που είχαν βάλλει.
Η δύναμη του σουλτάνου εξαντλείται στην διόλου τυχαία εξέγερση του Αλή πασά στην Ήπειρο, την ώρα που οι πρόκριτοι της Πελοποννήσου άγονται σε μια απόφαση που είναι μάλλον φωνή λαού-οργή θεού. Η επανάσταση ξεκινά ορθώς από τις παραδουνάβιες χώρες, με σκοπό την προστασία της από τις δήθες φιλικές ρωσικές στρατιές. Η Ρωσία ουδεμία βοήθεια προσφέρει, όπως και δεν πρόκειται να προσφέρει ποτέ στο μέλλον, διότι απλούστατα μια μεγάλη και ισχυρή Ελλάδα στο χώρο της Βαλκανικής ακυρώνει οποιαδήποτε ελπίδα εξόδου της ρωσικής αρκούδας στο Αιγαίο. Ο ιερός λόχος δολοφονείται στο Ιάσιο, το ξανθό γένος δεν εμφανίζεται ποτέ για να σώσει τις ελληνικές ψυχές, ο τουρκικός στρατός λείπει στη Ήπειρο, οι Αρβανίτες προδίδουν τους Τούρκους και οι γνωστοί απατεώνες έλληνες πολιτικοί τρέχουν να ζητήσουν τα πρώτα δάνεια της νεότευκτης κυβέρνησης. Όταν η διχόνοια μεταξύ των Ελλήνων βασιλεύει πια για τα καλά, όταν οι τουρκικές δυνάμεις φτάνουν επιτέλους από την Αίγυπτο, όταν τα θαύματα του Κανάρη και ο ηρωισμός του Παπαφλέσσα τελειώνουν, όταν ο Ιμπραήμ έχει ολοκληρώσει την ερήμωση της Πελοποννήσου, τότε οι στόλοι της Ιεράς Συμμαχίας φτάνουν στην Ναύπακτο για να εξευμενίσουν μερικώς τους εμφυσσούμενους από έντονο φιλελληνισμό λαούς της Ευρώπης, αλλά ουσιαστικά για να εορτάσουν με το στόλο του Ιμπραήμ την ολοκληρωτική καταστροφή της Ρούμελης και του Μωριά. Για να κρατηθούν τα προσχήματα της διπλωματικής βρεττανικής κωδικής ψευδολογίας, όπου εννοείται ακριβώς το αντίθετο από αυτό που λέγεται, ένας αγγελιαφόρος του βρεττανού ναυάρχου αναχωρεί από τη βρεττανική ναυαρχίδα προς την ναυαρχίδα του Ιμπραήμ με το αίτημα όπως οι δυνάμεις των αιγυπτίων σφαγέων επιδείξουν ανθρωπισμό κατά τη σφαγή και των υπολοίπων ελλήνων. Ο Ιμπραήμ ωστόσο, που δεν είναι μυημένος στην διπλωματική προσέγγιση των Βρεττανών (δεν θα του δοθεί ποτέ ξανά μια τέτοια ευκαρία), θα δόσει εντολή να βομβαρδιστεί η μικρή βάρκα με τον άγγλο αξιωματικό πριν ο δυστυχής νέος προλάβει να μεταφέρει το ανθρωπιστικό μήνυμά του. Η μικρή αψιμαχία γενικεύεται (δεν νοείται επίθεση κατά αξιωματικού του βρεττανικού στόλου να περάσει ατιμώρητη) και οδηγεί σε μια ολοκληρωτική, έστω και αθέλητη, επικράτηση του συμμαχικού στόλου. Οι γάλλοι ναύτες του Ναυάρχου Δεριγνύ αποβιβάζονται σε αγήματα και μπροστά στη θέα της γαλλικής σημαίας, οι βοναπαρτικοί μισθοφόροι αξιωματικοί του σαφώς υπέρτερου στρατού του Ιμπραήμ εγκαταλείπουν την διοίκηση του στρατού που εκπαίδευσαν και μέχρι εκείνη τη στιγμή διοικούσαν, προτιμώντας την ατίμωση της ήττας και της παράδοσης από το όνειδος της μάχης κατά της πατρίδας που τόσο αγάπησαν και τόσο τους πόνεσε.
Γάλλοι, ρώσοι και βρεττανοί συναποφασίζουν για τα όρια του μικρού κράτους που δημιουργήθηκε χάρι σε μια σειρά διαδοχικών περιστασιακών συμπτώσεων και στους άξιους θαυμασμού διπλωματικούς ελιγμούς του Καποδίστρια. Η Νέα Ελλάς προσφέρει την θρυαλλίδα του ανατολικού ζητήματος και προσφέρεται για πιθανή μελλοντική ανάφλεξη όταν το απαιτήσουν οι (πάντα οικονομικές)ανάγκες των ισχυρών της γης.
Η Ρωσία ακολουθεί μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα την ίδια επεκτατική πολιτική πολιτική εις βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και κατορθώνει σταδιακά, παρά την ήττα της στον Κριμαικό πόλεμο, την δημιουργία βαλκανικών κρατών δορυφόρων. Η Βουλγαρία και η Σεβία, αν και έχουν εχθρικές μεταξύ τους σχέσεις, αναγκάζονται από τον Τσάρο να συμμαχήσουν και να πολεμήσουν από κοινού τους Οθωμανούς. Ο πρώτος βαλκανικός πόλεμος, σχεδιασμένος από τη ρωσική διπλωματία είναι έτοιμος να εκδηλωθεί.
Τη στιγμή αυτή η Ιστορία παίζει τα δικά της παιχνίδια και πάλι υπέρ της Ελλάδας. Ηγέτης του μικρού ελληνικού κράτους αναλαμβάνει μέσα σε πνεύμα γενικευμένης κατακραυγής κάποιος άγνωστος σε όλους πολιτικός...
Πιθανή νίκη των βόρειων βαλκανικών κρατών κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μπορεί να επιφέρει κρίσιμο πλήγμα στο βασικό άξονα της εξωτερικής πολιτικής τόσο της Αγγλίας όσο και της Γερμανίας. Ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα παρητηρείται αξιόλογη οικονομική και πολιτική διείσδυση του γερμανικού άξονα προς νότο με τη μορφή ανάπτυξης θερμών συμμαχικών σχέσεων με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Πιθανή ήτττα της αδύναμης στρατιωτικά τουρκικής πολεμικής μηχανής σημαίνει την ανακοπή διείσδυσης των γερμανών προς νότο, πιθανή κατάληψη των στενών του βοσπόρου από τις ρωσικές ή τις φιλορωσικές δυνάμεις και πραγμάτωση του μείζονος αντικειμενικού σκοπού της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής.
Προ του σημαντικού κινδύνου οι άγγλοι προβαίνουν στην υποκίνηση εθνικιστικών κινημάτων στην τουρκία (νεότουρκοι) οι οποίοι έχουν ως σκοπό την αναστολή της αποσύνθεσης του τουρκικού κράτους. Για τον ίδιο λόγο η ελληνική πολεμική μηχανή ενισχύεται αποφασιστικά λίγο πριν την έναρξη των βαλκανικών πολέμων, με σκοπό την κατάληψη από την αγγλόφιλη Ελλάδα και όχι από τις ρωσόφιλες βαλκάνιες χώρες των περιοχών που πρόκειται να αλλάξουν χέρια.
Στην αρχή των βαλκανικών πολέμων η Ελλάδα είναι έτοιμη να παίξει το χαρτί των άγγλων με σκοπό την αναστολή της προέλασης των ρώσων ή των βουλγάρων προς το Αιγαίο. Οι ελληνικές νίκες οφείλονται στην ηθελημένη (και μάλλον κατόπιν εντολής) τοποθέτηση των περισσότερων τουρκικών στρατευμάτων στα μέτωπα με τους σέρβους και τους βουλγάρους. Με το τέλος του πρώτου βαλκανικού πολέμου η Ελλάδα βρίσκεται να έχει καταλάβει δυσανάλογα μεγάλες εκτάσεις σε σχέση με τη στρατιωτική της δύναμη. Ο δεύτερος βαλκανικός πόλεμος ολοκληρώνει τη μοιρασιά των βαλκανίων με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται ο έλεγχος των στενών από την Τουρκία και ο έλεγχος του Αιγαίου από την Ελλάδα.
Οι αντικειμενικοί σκοποί της αγγλικής εξωτερικής πολιτικής θριαμβεύουν, ωστόσο υπάρχουν πολλοί ακόμη που έχουν λόγους να μην είναι ευχαριστημένοι. Οι Γερμανοί ανατιλαμβάνονται ότι η επέκτασή τους στη χερσόνηση του Αίμου δυσχεραίνεται πλέον κατά πολύ, λόγω της υποχώρησης των Οθωμανών και της ανάληψης της εξουσίας από αγγλόφιλες δυνάμεις (βενιζελική παράταξη) στην Ελλάδα.
Την εποχή εκείνη γίνεται παγκοσμίως αντιληπτή η αξία του πετρελαίου ως ενεργειακής πηγής μείζονος σημασίας. Η καύση πετρελαίου (αντί του λιθάνθρακα) μπορεί να προσφέρει ισχυρότερες μηχανές, κάθετη αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής, κάθετη επιτάχυνση των μεταφορών και ραγδαία ανάπτυξη του εμπορίου και της παραγωγής οικονιομικών υπεραξιών. Μοναδική τότε γνωστή περιοχή με απεριορίστα αποθέματα πευτρελαίου είναι η Αραβία, περιοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με πτωχούς αλλά περήφανους κατοίκους. Η οθωμανική Αυτοκρατορία επιθυμεί να προσφέρει τα ανεξάντλητα αυτά αποθέματα στους Γερμανούς, με καταστροφικά αποτελέσματα για τη Βρεττανία. Ο βρεττανικός διπλωματικός κολλοσός ενεργοποιείται και συντάσσει σχέδιο απόσπασης των πετρελαιοπαραγωγών περιοχών από την τουρκική κυριαρχία.
ü Η αφαίρεση των εδαφών από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μπορεί να γίνει μόνο με πόλεμο
ü Ο πόλεμος δεν πρέπει να οδηγήσει σε απώλεια ελέγχου των στενών του Βοσπόρου, προς όφελος της Ρωσσίας
ü Ο πόλεμος πρέπει να οδηγήσει σε δημιουργία πολλών ανεξάρτητων αραβικών κρατιδίων με σκοπό την αποφυγή μονοπολιακού ελέγχου του πετρελαίου από μελλοντική πιθανή εχθρική προς τα συμφέροντα της Βρεττανίας αραβικής κυβέρνησης.
ü Να μελετηθεί η δυνατότητα αντιπερισπασμού των αραβικών αντιδράσεων στο διαμελισμό της χώρας τους και στην βίαια απόσπαση του πετρελαίου μέσω της δημιουργίας ενός προαιώνιου εχθρού, με τον οποίο να βρίσκονται σε διαρκή πόλεμο. Η δημιουργία του Ισραήλ δεν οφείλεται στην ιδιαίτερη ισχύ των εβραίκών λόμπι, όπως αφήνεται να διαδοθεί. Το κράτος του Ισραήλ δημιουργήθηκε χάριν του πετρελαίου και θα πάψει να υπάρχει αμέσως μόλις πάψουν να υπάρχουν και αποθέματα πετρελαίου (όπως ίσως τότε πάψουν να υπάρχουν και τα αραβικά κρατίδια με τους εξωνημένους και απόλυτα διαβρωμένους πρίγκηπές τους). Μόλις τελειώσει το πετρέλαιο, εκεί που ήταν άμμος θα μείνει άμμος και τίποτε παραπάνω.
Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος γίνεται για να μην προλάβουν οι γερμανοί να πατήσουν πόδι στα αραβικά πετρέλαια. Οι βρεττανοί οργανώνουν αραβικό αντάρτικο υπό το Λώρενς της Αραβίας. Ο Βενιζέλος παίζει στην Ελλάδα το βρεττανικό παιχνίδι με κάθε κόστος. Ο βασιλιάς πάιζει στην Ελλάδα το γερμανικό παιχνίδι με κάθε κόστος. Έτσι κι αλλιώς ο δρόμος του ελέγχου των αραβικών πετρελαίων περνάει από την Ελλάδα και την Κύπρο και όχι από την Τουρκία.
Πριν προλάβει να επιβληθεί η βρεττανική θέληση, η ρωσική αυτοκρατορία τίθεται εκτός μάχης από τη μπολσεβικική επανάσταση. Η επανάσταση αυτή προκλήθηκε από τις μυστικές υπηρεσίες των γερμανών με σκοπό την κατάρρευαση του ανατολικού μετώπου και τη μεταφορά των γερμανικών δυνάμεων στη μάχη του δυτικού μετώπου. Η ρωσία όχι μόνο δεν θα συμμετάσχει στο μοίρασμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά θα βοηθήσει και τους Τούρκους να σταθούν στα πόδια τους.